APOLLO 11
İnsanlık tarihinde bir ilk olan Apollo11 projesi, aslında 1950’lerin sonlarına doğru Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında gerçekleşen soğuk savaşın bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Otuz beşinci ABD başkanı John Kennedy, Rice Üniversitesinde tarihi bir konuşma yapar ve Amerika’nın Aya gitme projesini resmen duyurmuş olur. NASA üç kişilik bir mürettebat seçer ve Saturn V ile fırlatma gerçekleştirilir. Bu mürettebatın tamamı daha önce uzay görevi yapmış ayrıca askeri bir geçmişi olan; Neil Alden Armstrong, Michael Collins ve Buzz Aldrin’den oluşur. Asli mürettebat dışında yedek mürettebat ve binlerce mühendis projede görev almıştır.
Neil Alden Armstrong
Armstrong 1930 yılında Ohio’da dünyaya gözlerini açmıştır. Okumayı ona aşılayan ve sevdiren ailesi sayesinde daha üç yaşında okumayı öğrenmiş buna bağlı olarak ilkokulda öğretmeninin yaşıtlarına göre ileri düzeyde okuduğunu söylemiş ve sınıf atlamıştır. Küçük yaşlarda başlayan uçak ilgisinden dolayı Purdue Üniversitesi’nde Havacılık Ve Uzay Mühendisliği okuduktan sonra Amerikan Deniz Kuvvetlerinde test pilotu olmuş ve yirmi altı yaşında evlenmiştir. Evlendikten on yıl sonra Gemini 8 aracında ilk uzay uçuşunu gerçekleştirmiştir. 1969 yılında Apollo 11 görevinde yer almış ve Ay’a ayak basan ilk insan olarak tarihe geçmiştir. Aydaki yürüyüşü sırasında “Bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım.” demiştir. Apollo görevinden sonra birçok önemli şirket ve üniversitelerde çalışmasının ardından 2012’de hayatını kaybetmiştir.
Micheal Collins
Diğer iki astronotun dışında Michael Amerika’da değil Roma’da doğmuştur. Amerika Kara Harp okulundan mezun olduktan sonra Neil gibi test pilotu olmuştur ve 4000 saate yakın uçuş gerçekleştirmiştir. Test pilotluğundan sonra tümgeneral olmuştur. 1961 de ilk uzay görevini Gemini10 ile üç gün uzayda kalmış ve roketin kenetlenme ve manevra mekanizmalarını yönetmiştir. Otuz dokuz yaşında Apollo 11 de asli mürettebata alınmış fakat mürettebatta Ay yüzeyinde yürümeyen tek kişi olmuştur. Belki de bu nedenle unutulan astronot namını kazandı. Michaelin Apollodaki görevi yörüngeyi korumak ve görevi takip etmekti. Apollo 11 görevinin ardından 1970 de NASA’dan emekli olup beş yıl sonra kendi şirketi olan Quay Capitali kurmuştur. Kansere yakalanan Michael 2021 yılında kanserle olan mücadelesini kaybetti.
Buzz Aldrin
Roket bilimi veya roket mühendisliğini günümüzdeki seviyeye taşıyan Aldrin 1930 yılında Montclair’de dünyaya geldi. ABD Askeri okulunda okudu ve 1963 yılında roket bilimi üzerine “Line-of-Sight Guidance Techniques for Manned Orbital Rendezvous” adlı tezini yazıp Massachusett Teknoloji Enstitüsünde doktorasını tamamladı. Bu tezde hemen hemen her uzay görevin önemli bir parçası olan, uzay aracını yörüngede buluşturmak ve yanaştırmak gibi karmaşık fizik gerektiren ve Einstein ile Newton’un Fizik hakkında bildikleri ile çözülemeyen bu problemi çözmüş ve görelikteki eksik yerleri yeni bilgiler ile doldurmuştur. 1966’da NASA’da kozmonot olarak çalışmaya başlamış, Gemini12 ile ilk uzay görevini dört gün uzayda kalarak tamamlamıştır. Apollo görevinde Neil ile Ay yüzeyinde yürümüş ve Ay’a ayak basan ikinci kişi olarak tarihe geçmiştir. Dünyaca ünlü olan Ay yüzeyinde ABD bayrağı dikili olan fotoğrafta Aldrin vardır. Aldrin’in ismi aydaki bir kratere ve bir göktaşına verilmiştir. Hala hayatta olan Aldrin Apollo görevinden sonra Tuğgenerallik yaptı ve Albay olarak emekli oldu.
MODÜLLER
Apollo Projesi'nde kullanılan Apollo uzay aracı 3 ana bölüm ve 2 yardımcı bölüm olmak üzere 5 bölümden oluşuyordu. Astronotların zamanlarının çoğunu geçirecek olduları ve iniş kalkışta da içinde yer alacakları Komuta Modülü; aracı Ay yörüngesine oturtacak ve yörüngeden çıkartacak motor ve oksijen tankı gibi astronotların kullanacağı malzemelerin bulunduğu Hizmet Modülü ve Ay'a inecek tek parça olan Ay Örümceği ana parçaları oluşturuyordu. Komuta Modülü ile Hizmet Modülü birlikte Komuta-Hizmet Modülü olarak adlandırılıyordu. Uzay aracının böyle tasarlanmasında en önemli nokta Ay'a iniş yapacak olan parçanın kütlesinin tüm uzay aracına oranla çok küçük olmasıydı. Ay Örümceği'ne geçecek olan 2 astronot Ay'a ayak basacak ve yörüngede bekleyen ana parçaya geri döneceklerdi.
KOMUTA MODÜLÜ
Komuta Modülü, uzay aracının temel parçalarındandır. Astronotlar tarafından komuta görevinin yürütüldüğü parçadır. Aynı zamanda astronotların uzay aracında zamanlarının çoğunu geçirdikleri yerdir Komuta Modülü, fırlatma sırasında en üstte durduğundan aerodinamik biçimdedir. Yeniden atmosfere girerken sürtünmeden doğacak ısıyı daha geniş bir yüzeye dağıtmak ve inişi kolaylaştırmak amacıyla Komuta Modülü'nün alt tarafı daha geniştir. Fazla ısınmadan kaynaklanacak sorunları giderebilmek amacıyla ısı giderici ile kaplanmıştır.
Tabanının maximum çapı 3.9 m ve yüksekliği 3.65 m olan konik basınçlı kaptır.
Alüminyum levha alaşımı arasına yapıştırılmış alüminyum honeycomb sandwichten yapılmıştır. KM'nin(Komuta Modülü) tabanı, ablatif bir malzeme olarak bir fenolik epoksi reçine ile doldurulmuş ve kalınlığı 1,8 ila 6,9 cm arasında değişen, lehimlenmiş paslanmaz çelik bal peteğinden yapılmış bir ısı kalkanından oluşuyordu. Koninin ucunda, ay modülüyle eşleşecek şekilde tasarlanmış bir kapak ve yanaşma düzeneği vardı.Komuta Modülü 3 bölüme ayrıldı. Koninin burnundaki ön bölme, 25,4 m çapında üç ana paraşütü , iki adet 5 m drogue paraşütü ve Dünya'ya iniş için pilot havan oluğu tutuyordu.
Arka bölme, KM'nin tabanının etrafına yerleştirildi ve itici gaz tankları, reaksiyon kontrol motorları, kablolama ve sıhhi tesisat içeriyordu. Mürettebat bölmesi, KM'nin hacminin çoğunu, yaklaşık 6,17 metreküp alanı kapsıyordu. Üç astronot koltuğu,bölmenin ortasında öne bakacak şekilde dizildi. Ortadaki kanepenin üzerinde büyük bir erişim kapısı bulunuyordu. Kısa bir erişim tüneli, KM burnundaki yanaşma kapağına gidiyordu. Mürettebat bölmesi, astronotlar tarafından kullanılan kontrolleri, ekranları, navigasyon ekipmanlarını ve diğer sistemleri barındırıyordu. KM'nin beş penceresi vardı: biri erişim kapağında, biri iki dış koltukta her astronotun yanında ve öne bakan iki buluşma penceresi.
Beş gümüş/çinko oksit pil, KM ve HM(Hizmet Modülü) ayrıldıktan sonra güç sağladı. Üçü yeniden giriş ve inişten sonra ve ikisi araç ayırma ve paraşütle açılma içindi. KM, on iki adet 420 N nitrojen tetroksit/hidrazin reaksiyon kontrol iticisine sahipti. KM, Hizmet Modülünden ayrıldıktan sonra görevin sonunda yeniden giriş kabiliyeti sağladı.
HİZMET MODÜLÜ
Hizmet Modülü, uzay aracının ihtiyaç duyduğu yakıtı, motorların ihtiyaç duyduğu helyumu, yakıt pillerinin ve astronotların ihtiyaç duyduğu oksijeni barındıran parçadır. Apollo Uzay Aracı'ndaki Hizmet Modülü'nde bir adet motor yer almaktaydı. Bu motor 2 kez ateşlenerek birinde Ay yörüngesine girmeyi, diğerinde Ay yörüngesinden çıkarak Dünya'ya geri dönmeyi sağladı. Modülün geri kalanı depolardan oluşturulmuştu. Bunlar; yakıt depoları, motorlara gerekli basıncı sağlayacak olan helyumun bulunduğu hücreler, yakıt pillerini çalıştıracak olan ve astronotların soluk alıp verebilmek için ihtiyaç duydukları oksijenin bulunduğu depolar ve hidrojen depolarıydı.
Hizmet modülü komut modülünün arkasına takılan 3,9 m çapında ve 7,6m uzunluğunda bir silindirdi. Hizmet modülünün dış yapısı 2.5 cm kalınlığında alüminyum petek panellerinden oluşturulmuştu. İç kısım, öğütülmüş alüminyum radyal kirişlerle merkezi bir silindir etrafında altı bölüme ayrıldı. Merkezi silindire monte edilmiş HM'nin arkasında, yalpa çemberine monte edilmiş yeniden çalıştırılabilir hipergolik sıvı yakıtlı 91.000 N motor ve koni biçimli motor nozulu vardı. Durum kontrolü, HM'nin ileri kısmı etrafında her biri 90 derece aralıklı dört adet 450 N reaksiyon kontrol iticisinin dört özdeş bankası tarafından sağlandı. HM'nin altı bölümünde 28 volt sağlayan üç adet 31 hücreli hidrojen oksijen yakıt hücresi, iki kriyojenik oksijen ve iki kriyojenik hidrojen tankı, ana tahrik motoru için dört, yakıt için iki ve oksitleyici için iki tank ve ana alt sistemler bulunuyordu. Merkezi silindire iki helyum tankı monte edildi. Elektrik güç sistemi radyatörleri, silindirin üst kısmında ve çevresel kontrol radyatör panelleri alt kısımda yer alıyordu.
AY MODÜLÜ
Ay modülü veya Ay örümceği, Ay'a iniş için kullanılan, uzay aracının parçalarından biridir. Apollo Projesi için Grumman tarafından imal edilmiştir. İlk olarak Apollo 11'de ve daha sonra diğer Apollo görevlerinde başarılı olarak kullanılarak Ay'a iniş yapmıştır.
İniş kademesi ve çıkış kademesi olmak üzere 2 kademeden oluşan Ay modülü'nün bir diğer adı da "Ay örümceği"dir.
İniş kademesi; Ay'a inmeyi sağlayan ve gücü azaltılabilen bir roket motorundan, yakıt depolarından ve bilimsel amaçlı araç-gereçlerin bulunduğu bölümden oluşmaktadır. Çıkış kademesi; mürettebatın bulunacağı, iletişimi sağlayan gereçlerin, yönetme ve denetleme sistemlerinin, kalkış motoru ve gerekli yakıt deposunun bulunduğu bölümdür.
Ay modülü yalnızca Ay çevresinde ve yüzeyinde görev alır. Atmosferle temas etmez, onu çevreleyen adaptör içinde yer alır. Bu nedenle aerodinamik biçimde tasarlanmamıştır. Adından da anlaşılacağı gibi örümceğe benzer bir yapıdadır.
Ay modülü, Ay'a yakın ve Ay'daki uzay görevleri için tasarlanmış iki aşamalı bir araçtı. 15103 kg'lık uzay aracı kütlesi, itici gazlar (yakıt ve oksitleyici) dahil olmak üzere LM yükselme ve alçalma aşamalarının toplam kütlesiydi. Yükseliş aşamasının kuru kütlesi 2445 kg idi ve 2376 kg itici gaz tutuyordu. İniş aşaması kuru kütlesi (istiflenmiş yüzey ekipmanı dahil) 2034 kg idi ve başlangıçta gemide 8248 kg itici gaz vardı. İniş aşaması, uzay aracının alt kısmını oluşturuyordu ve 4,2 metre genişliğinde ve 1,7 m kalınlığında sekizgen bir prizmaydı.
İniş bölümünün yan taraflarına yuvarlak ayak pedli dört iniş ayağı monte edildi ve bölümün altını yüzeyden 1,5 m yukarıda tuttu. Karşılıklı iniş ayaklarındaki ayak tabanlarının uçları arasındaki mesafe 9,4 m'dir. Bacaklardan birinde küçük bir astronot çıkış platformu ve merdiveni vardı. İniş aşaması, iniş roketi, iki tank aerozin 50 yakıtı, iki nitrojen tetroksit oksitleyici tankı, su, oksijen ve helyum tanklarını içeriyordu. Alçalma aşaması, yükselme aşamasını başlatmak için bir platform görevi gördü ve Ay'da geride kaldı.
KAYNAKÇALAR
https://www.nasa.gov/mission/apollo-11/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Apollo_11
Yardımcı Arkadaşım
Mustafa Çatalbaş
